Türkçe karşılığı ‘Gökevi’ olarak çevrilen planetaryumlar ile yıldızları gerçek manada izlemek, takım yıldızlarını gözlemlemek, yüzlerce hatta binlerce ışık yılı uzaklıktaki gezegenleri keşfetmek, adeta bir uzay yolculuğuna çıkmak mümkündür. Sihir midir ya da masal mıdır bu planetaryum denilen şey? Diyebilirsiniz. Planetaryumlar hiçbiri değildir. Onlar teknolojinin bilim ile birleşmesinin en güzel örneklerinden yalnızca biridir.
Birçok planetaryum çeşidi görebilirsiniz. Farklı çaplarda, ölçülerde inşa edilmiş ve kapasiteleri 100 kişiye kadar çıkabilen sabit planetaryum sistemleri ya da istenilen her yere taşınıp insanların kolayca ulaşabileceği tanışabilir mobil planetaryumlar bulunmaktadır. Sabit planetaryum sistemleri ve mobil planetaryum sistemleri hakkında daha fazla bilgi almak isterseniz sizleri ayrıntılı yazılarımıza alabiliriz.
Teknoloji kişinin kullanmasına göre şekil alabilen adeta bir kil parçası diyebiliriz. Bu kil parçasını nasıl bir şeye dönüştüreceğiniz ise tamamen size kalmıştır. Planetaryum sistemleri teknolojinin şeklini en güzel vermiş hallerindendir diyebiliriz. Yakın zamanda insanların akıllarına dahi gelmeyen uzayı oturduğu yerden inceleyebilme, takım yıldızlarını net bir biçimde görebilme ve daha birçok şeye planetaryumlar ulaşabilme imkânı sunmaktadır.
Planetaryumların yapılarından ve işleyişlerinden daha önceki yazılarımızda bahsettik. Planetaryumlar kadar önemli olan bir diğer husus vardır ki; planetaryumun o özel ve gerçekçi perdesine aktarılan tüm görüntülerin daha anlamlı bir hale gelmesini sağlayan ve bu gösterimlerle birlikte ortamı adeta bir sınıf verimliliğine çevirip bilginin işitsel, görsel gibi birçok öğrenme biçimi ile aktarılmasında başrolü oynayan planetaryanlardır.
Planetaryan kimdir, nedir, ne iş yapar? Sorularına internette arattığınızda yeterli seviyede bilgi bulamamanız hatta hiçbir bilgi dahi bulamamanız muhtemeldir. Bunun sebebi ise planetaryan mesleğinin ülkemizde yaygın olarak bilinmemesidir. Bu denli önemli ve prestij sahibi bir mesleğin ülkemizde yaygın olarak bilinmemesi de bir hayli üzücü bir durumdur. Bu sebeple sizleri bu yazımızda planetaryan mesleği ile tanıştıracağız. Keyifli okumalar dileriz!
Kimdir Bu Planetaryanlar?
Planetaryanlar, planetaryumların bir nevi beynidir diyebiliriz. Planetaryumları bir sahne olarak düşünürsek o sahne ışığı altındaki sanatçı, eğitici, eğitmen, yetkili ve daha birçok isim verebiliriz planetaryanlara. Planetaryumlarda seyircilere sunulan gösterimleri bir sinema perdesindeki gösterimden ayıran özelliklerin başında planetaryanların varlığı ve gösterime katılan seyircilere sunmuş olduğu mükemmel deneyim gösterilebilir.
Planetaryumlar başlı başına zaten kişiyi içine alan ve adeta büyüleyen bir yapıya, gerçekliğe sahip iken bu atmosfer içerisine bir de planetaryanlar dahil olunca gösterimler gerçek manada unutulmaz deneyimler haline geliyorlar. Bu sebeple planetaryum akla geldiğinde planetaryanlar da gelmelidir. Bu ikiliyi ayrılmaz parçalar olarak görebiliriz.
Nasıl Planetaryan Olunur?
Planetaryanlar bu işin eğitimini profesyonel olarak alan kişilerden oluşmaktadırlar. Uzay, astronomi, gökbilimleri hakkında yetkin ve bilgi sahibi kişiler planetaryan olmaktadırlar. Bu alanlarda bilgi ve yetki sahibi olmaları sayesinde de meraklılarına ve merak etmesi için çaba gösterilen, içerisinde ateşlenmeyi bekleyen minik kıvılcımlar olan miniklere gerekli eğitim ve sunumları yapabilirler.
Planetaryanlar üniversitelerin Astronomi ve Uzay Bilimleri bölümlerinden mezun olan kişilerinden oluşmaktadırlar. Bunlarla birlikte zamanla planetaryumlar hakkında da kapsamlı bilgiye sahip olduktan sonra planetaryan olarak görev yapmaya başlarlar.
Planetaryanlar Ne Yaparlar?
Planetaryanlar planetaryumların beynidir derken yalnızca laf olarak demiyoruz elbette. Planetaryanlar planetaryumların tüm işleyişi hakkında bilgi ve yetki sahibi kişilerdir. Planetaryumlar içerisinde planetaryanların birçok görevi bulunmaktadır. Bu görevleri şu şekilde sıralayabiliriz:
Cihazların Kontrolleri
Planetaryumlar içerisinde görüntüyü profesyonel bir biçimde yansıtıp gerçeklik duygusunu en üst seviyede yaşatmak adına belirli konumlarda planetaryumun büyüklüğüne göre sayıları değişiklik gösteren projeksiyonlar ve birçok cihaz bulunmaktadır. Bu cihazların kontrolleri planetaryanların ellerindedir. Ayrıca profesyonel bir gösterimi seyircilere sunabilmek için gösterim öncesinde cihazların kontrolleri de son derece önemlidir. Tüm bunlardan planetaryanlar sorumludur. Bu cihazlar ve bileşenleri için buradan diğer yazımıza göz atabilirsiniz.
Bakım ve Arıza Gibi Teknik Konular
Planetaryanlar planetaryumlar üzerinde bilgi ve yetki sahibi kişilerdir. Planetaryumlarda çıkan herhangi bir arıza veya teknik sorunla alakalı konuları ya kendileri çözerler ya da yetkili teknik ekipleri sorunu çözmek adına yönlendirirler.
Planetaryum Film Sektörünü Güncel Bir Biçimde Takip Etmek
Planetaryumlarda gösterime sunulan filmler normal sinema perdesinde gördüğümüz filmlerden farklıdırlar. Planetaryumlarda sunulan filmlerin öncelikle kubbe şeklindeki bir perdeye yansıtılabilmeleri için buna uygun olarak hazırlanması gereklidir. Bu durum da beraberinde planetaryumlar içerisinde ayrı bir film sektörü oluşmasına sebep olmuştur. Planetaryumların ilk ortaya çıkmaya başladığı zamanda fazla seçenek olmasa da şu anda gelmiş olduğumuz noktada binlerce farklı film bulmak mümkündür.
Planetaryumlarda gösterime konulan filmler süreli lisanslı biçimde elde edilmektedirler. Planetaryanlar hangi yaş grubuna, hangi kategoriye en iyi hitap edebilecek filmleri bulmakla da görevlidir.Yeni çıkan güncel filmleri planetaryanlar takip etmekte ve planetaryumlar bünyesine kazandırmaktadırlar. Bunun için ise farklı web sitelerinden ve mecralardan yararlanmaktadırlar. Yazımızın devamında ‘Planetaryanların Dostları’ dediğimiz bu arayüzlere de hafif bir değindik.
Buradan planetaryum filmlerimize bakabilirsiniz.
Sunumlar/ Eğitimler
Yıldızlar ve diğer gökcisimleri hakkında konuşmanın en mükemmel olacağı nokta şüphesiz onların tam altına kurulmuş bir sınıf ortamı olmaktadır. Planetaryumlar işte tam olarak bunu kazandırmaktadır. Etrafınızı çevrelemiş olan takım yıldızlarının altında veya bir gün öncesine ait bir yıldız haritasına bakarken, astronomik olayları, gezegenleri planetaryanlar ile birlikte inceleyebilir ve oldukça verimli bir zaman dilimi geçirebilirsiniz. Planetaryanlar planetaryum perdesine yansıttıkları görsellerle birlikte sizlere gerekli eğitimi verip sunumu yapabilirler.
Son yılların getirmiş olduğu şartlar neticesinde neredeyse tüm işlemler online olarak gerçekleştirilmeye başlanmıştır. Bunlardan biri de planetaryanların vermiş olduğu eğitimlerdir. Online olarak gerçekleştirilen astronomi derslerine ülkenin her neresinde olursanız olun katılıp planetaryanların eğitiminden yararlanma imkânınız vardır. Bu çalışma hayatımızın yeni normalleri ile birlikte daha fazla ilgi görmeye ve tercih edilmeye başlanmıştır. Astronomi ve uzay bilimi için planetaryumlar mükemmel bir sınıf ortamıdırlar. Eşsiz bir gösterimle birlikte seyircilere sunulan bilgiler ile aktarılmak istenen verimli bir biçimde amacına ulaşmış olur.
Planetaryanların Dostları
Planetaryanların dostları olarak adlandırdığımız bazı arayüzler bulunmaktadır. Bunlar sayesinde planetaryanlar planetaryum perdelerine istenilen görüntüyü yansıtabilir veya farklı bir içerik sayesinde güncel olarak planetaryum filmlerini takip edebilirler.
Planetaryanların dostlarında ‘fddb’ ilk sırada yer alır. Güncel planetaryum filmlerinin takibinin yapılabileceği harika bir noktadır. ‘Stellarium’ adında açık kaynak kodlu bir web sitesi sayesinde ise hava olaylarını, yıldızların durumlarını ve burçların noktalarını planetaryum perdesine kolayca yansıtabilmektedirler. Bunlar ve daha bunlar gibi birçok web sitesi üzerinde konuşulabilir. Planetaryanların kullanmış olduğu diğer içerikleri merak ediyorsanız sizleri buraya alalım.
Yurtdışında Planetaryan Mesleği
Ülkemizde henüz yeterli değeri görememiş olsa da planetaryanlık yurtdışında çeşitli ülkede oldukça prestijli ve saygı duyulan bir meslektir. Planetaryanların sahnesi planetaryumların içerisindedir. İkisi ayrılmaz bir parça olarak görülmektedirler. Bu sebeple ülkemizde planetaryumların da hızla yaygınlaşması ile birlikte zamanla planetaryanlığın da bilinen ve tanınan bir meslek haline geleceğine inanıyoruz.
Teknoloji zamanın akmasını sağlayan temel güçtür ve geçmişte olduğu gibi şimdi ve gelecekte ona sahip olan taraflar kazanan taraf olacaktır. Teknolojinin ve bilimin ışığında yetişen aydın nesiller ve düşünen bireyler ile yükselen bir Türkiye’de var olmak dileğiyle.